Περιγραφή
«Μόλις λύτρωσα τον πατέρα μου από τα βάσανά του. Ξέρω ότι θα πεθάνω, αλλά δεν με πειράζει».
Στις 3 Ιουνίου του 1835 ο εικοσάχρονος αγρότης Πιερ Ριβιέρ σκοτώνει εκ προμελέτης και εν ψυχρώ τη μητέρα του, έγκυο στον έκτο μήνα, την αδερφή και τον αδερφό του. Το υπόμνημα που συνέταξε για να εξηγήσει τον τριπλό του φόνο έδωσε αφορμή για μια βασική αντιπαράθεση: πρόκειται για τον λόγο ενός εγκληματία ή το παραλήρημα ενός τρελού; Πρόκειται, εντέλει, για τη διαμάχη του δικαστικού με τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε ψυχιατρικό λόγο.
Κείμενο πολλαπλών αναγνώσεων, το υπόμνημα του Ριβιέρ ύστερα από εκατόν πενήντα χρόνια εξακολουθεί να επιδέχεται πολλών διαφορετικών ερμηνειών. Χωρίς καμία διάθεση ψυχολογικής, ψυχαναλυτικής ή γλωσσολογικής ανάλυσης στον λόγο του Ριβιέρ, ο Μισέλ Φουκώ και οι συνεργάτες του στο Collège de France έχουν την ευκαιρία να δείξουν πώς μία μεμονωμένη περίπτωση μπορεί να αξιοποιηθεί κατάλληλα από τις στρατηγικές των κυρίαρχων λόγων.
Σε συνδυασμό με το υλικό των ανακρίσεων, τις καταθέσεις των μαρτύρων, τις ιατρικές γνωματεύσεις και τη δικογραφία που συντάχθηκε πριν την ολοκλήρωση της δίκης, ο Φουκώ αποτυπώνει εύστοχα το συσχετισμό δυνάμεων των διαφορετικών λόγων και το παιχνίδι εξουσίας μέσα στο πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν. Συγχρόνως, εντοπίζει κάτι που ίσως είναι ακόμη πιο σημαντικό: το κείμενο του Ριβιέρ εξακολουθεί να διαφυλάσσει το αίνιγμά του, αφού καμία από τις κυρίαρχες ερμηνείες δεν καταφέρνει να το αποκρυπτογραφήσει.
