Περιγραφή
Ο Κ. Κανελλάκης (1840-1916), ο Σιόρ Κωστής του Ψυχάρη, «Ρωμιός από τους σπάνιους», υπήρξε πολύπλευρη προσωπικότητα. «Ιστορικός, γλωσσολόγος, λαογράφος, νομισματολόγος, παλαιογράφος, επιγραφικός, τοπογράφος, έμπορος έργων τέχνης, καλλιεργητής, επίτροπος των χωρικών που κατέβαιναν στην πόλη και οδηγός των ξέων που ανέβαιναν στα χωριά» κατά τον H. Pernot, και ακόμα συγγραφέας, παιδαγωγός, ζωγράφος και πολλά άλλα, στα οποία διακρίθηκε με σκληρή δια βίου προσωπική μελέτη.
Από τους φακέλους με τα κατάλοιπα των εγγράφων του, που βρέθηκαν στη Βιβλιοθήκη «Κοραής», κυρίως επιστολές, πολλές από σημαίνοντα πρόσωπα, γίνονται γνωστά στοιχεία για τη ζωή και το έργο του και φωτίζονται ευρύτερα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πνευματικά και άλλα γεγονότα (τ. Α’). Το 1879 πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Παρθεναγωγείου Νενήτων, το οποίο ως έφορος διηύθυνε για τριάντα χρόνια, όπως μαρτυρεί πλήθος εγγράφων (τ. Β’). Εκτίμησε την αξία της καταγραφής του λαϊκού πολιτισμού και συνέλεξε θησαυρούς, αποσπώντας επτά βραβεία στον Ζωγράφειον Αγώνα. Τα Χιακά Ανάλεκτα αποτέλεσαν βιβλίο – σταθμό στις χιακές μελέτες από τα αδημοσίευτα στοιχεία πλουτίζεται η χιακή γλώσσα και λαογραφία σε όλα τα είδη της, ακόμα και με έναν βυζαντινό Ονειροκρίτη (τ. Γ’). Ομόφωνα κρίθηκε άξιος για τη θέση του πρώτου επιμελητή του Αρχαιολογικού Μουσείου του εν Χίω Γυμνασίου, όπου ανταποκρίθηκε άριστα. Εντόπισε τους αρχαιολογικούς χώρους, κατέγραψε μνημεία και άφησε σημαντικές μελέτες (τ. Δ’). Ερεύνησε την Τοπογραφία της Χίου και κατασκεύασε αξιοθαύμαστους χάρτες. Το 1903 εξέδωσε τον περίφημο Τοπογραφικόν Πίνακα της νήσου Χίου, που αποτέλεσε τη βάση για τους επόμενους χάρτες του νησιού (τ. Ε’). Χάρη στις ικανότητές του να κατανοεί δυσανάγνωστες γραφές και να αντιγράφει με τεράστια υπομονή πολυσέλιδα χειρόγραφα, διασώθηκαν πολύτιμα ιστορικά στοιχεία (τ. Στ’) ιδιαίτερα για τα Μαστιχοχώρια, όπως το κατάστιχο του 1831, που περιέχει τον ακριβή φόρο σε μαστίχα που πλήρωνε ονομαστικά κάθε καλλιεργητής ανά χωριό μετά τις φοβερές Σφαγές, συμφωνητικά για τη μαστιχοκαλλιέργεια μετά την κατάργηση του τουρκικού μονοπωλίου και πολλά άλλα (τ. Ζ’).
Πρόσωπα και γεγονότα, συνήθειες και ιδεολογίες, ιστορικά συμβάντα και προσωπικές στιγμές ξεδιπλώνονται στο έργο που άφησε, και ζωντανεύουν τη ζωή της Χίου στο δεύτερο μισό του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου
