Περιγραφή
Στις 15 Μαΐου 1919, υπό την προστασία του αγγλικού, του γαλλικού και του αμερικανικού στόλου, ο ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στο λιμάνι της Σμύρνης και καταλαμβάνει την πόλη. Η Σμύρνη ήταν το έπαθλο του Έλληνα πρωθυπουργού Βενιζέλου, που είχε τελικά οδηγήσει την Ελλάδα στον πόλεμο, στο πλευρό των Συμμάχων. Μερικοί πίστευαν ότι το επίτευγμα αυτό θα ήταν η απαρχή ενός καινούργιου απλώματος της Ελλάδος. Τριάμισυ χρόνια αργότερα, το όνειρο αυτό έσβυσε. Η προέλαση των Ελλήνων προς τα ανατολικά ανακόπηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ Πασσά στο Σαγκάριο, τον Αύγουστο του 1922. Η τουρκική αντεπίθεση κατάληξε σε νίκη. Τώρα ήταν η σειρά των Τούρκων, αφού εξανάγκασαν τους Έλληνες σε οπισθοχώρηση, να καταλάβουν τη Σμύρνη. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922, μέσα στη γενική σφαγή, ξεσπάει και μια τεράστια πυρκαγιά που καταστρέφει τα δυο τρίτα της πόλης.
Αυτά είναι τα ιστορικά γεγονότα που ο Ρίτσαρντ Ράϊνχαρντ μυθοποιεί και μέσα στο μύθο του κινεί τους ανθρώπινους χαρακτήρες του. Υπάρχει η οικογένεια Τριγώνη. Είναι εύποροι Έλληνες Σμυρνιοί, που ο ωραίος κόσμος τους είναι μια επαρχιώτικη απομίμηση του ευρωπαϊκού πρότυπου, παρατηρημένου από μακριά. Για το Χρήστο Τριγώνη, η ελληνική απόβαση είναι μια μερική πραγματοποίηση του ονείρου του να δη την αναγέννηση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, της Κόκκινης Μηλιάς. […]
Για τον Αμπντουλλά και τον Κενάν, τους γιους του Χιλμί Πασσά, οι Έλληνες είναι ξεκάθαρα εισβολείς. Ο Κενάν έχει μια απλή απάντηση: ένοπλη αντίσταση, ανυποχώρητη εχθρότητα. […]
Η Σμύρνη, η Αθήνα, η Κωνσταντινούπολη και η Άγκυρα ο Βενιζέλος, ο Μουσταφά Κεμάλ, ο στρατηγός Χατζηανέστης οι μεγάλες μάχες και οι πολιτικές δολοπλοκίες η γεύση της ιστορικής στιγμής, η μεγαλοσύνη και η μικρότητα των ατόμων όλα παρελαύνουν πανοραμικά μέσα στις σελίδες του έξοχου αυτού βιβλίου. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)
Είναι απόλαυση να διαβάζη κανείς έναν πραγματικά ταλαντούχο συγγραφέα, που ξαναζωντανεύει με τη μορφή του πεζού λόγου ένα τόσο συγκλονιστικό χρονικό.
Ο Ρίτσαρντ Ράϊνχαρντ χρησιμοποιεί αυτά τα πεδία σαν να τα είχε ανακαλύψει μόλις χθες, κι εκείνο που τους προσδίδει είναι τόσο φρέσκο, ειλικρινές, έντιμο και συγκινητικό, ώστε μπορούμε να πούμε ότι είμαστε μάρτυρες μιας αναγέννησης αυτού του είδους.
Λίγα μυθιστορήματα έχουν αναμίξει με τόση επιτυχία το προσωπικό με το πανοραμικό. Ο κάθε ήρωας, χωρίς εξαίρεση, κερδίζει το ενδιαφέρον μας, τη συμπάθεια, και μας φέρνει σε άμεση επαφή με την ανθρώπινη ψυχή. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
«Αληθινά, το πιο εντυπωσιακό πράγμα σε σχέση με τις “Στάχτες της Σμύρνης” είναι ότι δεν μπορώ να θυμηθώ ούτε μια σελίδα χωρίς ενδιαφέρον, μια ψεύτικη σκηνή, ή γεγονός. Πρόκειται για ένα αριστούργημα» (The Washington Post)
